ریوند
این ناحیه در اوستا رَئِوَنتَ (به معنی دارای شکوه و جلال) معرفی گردیده که همان «ریوند» است. ریوند در اوستا کوهستانی است مقدس. در همین کتاب آمده است: «ای آذر اهورا مزدا! کوه ریوند مزدا! آفریده! شما را ستایش و خشنودی و آفرین».
اما ریوند کجاست؟
می‌دانیم که در دوره‌های اسلامی، ریوند یکی از ربع‌های چهارگانه نیشابور بوده و تقریبا در غرب شهر واقع می‌شده است گرچه گمان می‌رود که ریوند روزگار باستان باید ناحیه‌ی وسیع‌تری بوده باشد.
در تاریخ نیشابور «الحاکم» می‌خوانیم: ربع ریوند از حد مسجد جامع آغاز می شود و تا مزرعه‌ی احمدآباد –اول حدود بیهق- ادامه می‌یابد. این نکته را تاریخ بیهق ابن فندق نیز تایید می‌کند و در توضیح ربع اول از ربع‌های دوازده‌گانه‌ی بیهق، از چند روستا نام می‌برد که احمدآباد یاد شده نیز جزو آن‌هاست و حتی روستای «سنجریدر» یا سنگ کلیدر امروز را هم جزو ربع ریوند می‌داند.
الحاکم می‌گوید: «نام هر ربع به قریه‌ای که در آن جانب معمور و بیشتر بود اضافه کردند. یعنی اینکه در ربع ریوند، روستا یا محلی به همین نام وجود داشته و ادامه می‌دهد : «ریوند، که ربع به آن منسوب است، قریه‌ی کبیره‌ی معموره‌ای بود دارای مسجدی جامع منیع رفیع و خانقاه‌های بسیار در ذکر ولایت‌های نیشابور نیز دقیقا اشاره می‌کند که ولایت بیهق بر حدود ریوند قرار دارد. پس چنین دریافت می‌شود که این ناحیه، سرزمینی بین نیشابور و سبزوار بوده است.
امروز از ریوندی که الحاکم نام برده اثری نیست، فقط نام آن ربع بر یکی از دهستان‌های نیشابور مانده است. اما روستاهای ریوند کاشمر و سبزوار هنوز به زندگی ادامه می‌دهند.
دهستان ریوند با مساحت 238 كيلومترمربع، در جنوب غرب بخش مرکزی شهرستان نیشابور واقعگرديده و داراي 55 آبادی مسكونی است . مركز دهستان ريوند، روستای شادمهرک (مهر آباد یا شهمیر) است که در ابتدای جاده کاشمر واقع شده است.
شادمهرک در سال 1390 تعداد 757 نفر جمعیت در قالب 209 خانوار داشته است . دهستان ریوند در این سال با 35 روستای دارای جمعیت ساکن تعداد 8788 نفر جمعیت در خود جای داده است.
از روستاهای مهم و پرجمعیت آن می توان به لطف آباد ، هلالی ، مبارکه و محیط آباد اشاره کرد.
وجود گنبد های تاریخی شهمیر یا مهر آباد مهمترین آثار تاریخی موجود در این دهستان است که قدمت انها به دوره سلجوقی می رسد.در بین روستا های این دهستان برخی اسامی بسیار قدیمی وجود دارد که هر کدام قطعا تاریخ خاص خود را دارند. اسامی روستا هایی مانند: آبجقان ، ده داروغه ، ده حبه ، ارزومنده ، اله جگرد ، شمسیه ، حنط آباد ، بلقشه ، قبد ،کارجیج ، انجیدن ، شادمهرک ، سمرجان ، صومعه ، گلشن ، هلالی ، باطان ، دیگلانی ، شایخ ، چنبران ، بکاول ، اردسمان ، آبگینه ، ملکنده و مسیح آباد.
نویسنده : محمد تاجیک